Class 150 ve PN16 Eşleştirmesi Nasıl Yapılır?

Endüstriyel flange satın alma masasında en sık gelen soru şudur: “Class 150, PN16’ya eşit mi?” Kısa cevap hayır. ASME’deki Class dereceleri ile EN’deki PN değerleri farklı mantıklarla belirlenir ve malzeme ile çalışma sıcaklığına göre değişen basınç–sıcaklık tablolarından kontrol edilmelidir. Yanlış bir “eşitleme”, montajda sızıntı, uygunsuz conta/yüz seçimi ve devreye alma gecikmeleri olarak geri döner.

Bu yazıda, satın alma perspektifinden; Class–PN farkını, hangi tabloların nasıl okunacağını (ASME B16.5 ve EN 1092-1), neden birebir dönüşüm yapılamadığını ve pratik seçim adımlarını açık, sade bir dille özetleyeceğiz. Amacımız, fiyat karşılaştırmasının ötesine geçip, doğru malzeme + doğru sıcaklık aralığı + doğru yüz/conta kombinasyonunu netleştirmeniz için güvenilir bir çerçeve sunmaktır.

Class 150 PN16 midir? Doğru eşleştirme sıcaklığa göre nasıl yapılır?

Kısa cevap: Hayır, Class 150 ile PN16 birebir eşdeğer değildir. İkisi farklı derecelendirme sistemleridir; seçim malzeme ve çalışma sıcaklığına göre basınç–sıcaklık tablolarından doğrulanmalıdır. Örneğin Class 150 (A105 karbon çelik) flanşın izin verdiği basınç 38 °C’de ≈19,6 bar, sıcaklık yükseldikçe düşer; 200 °F/93 °C civarında ≈17,9 bar değerleri görülür. “150 = 10,3 bar” ya da “PN16 = Class 150” gibi kısa yollar hatalıdır.

ASME “Class” nedir, neyi ifade eder?

ASME B16.5’teki Class (150, 300, 600 …) doğrudan psi/bar değildir; seçilen malzeme grubu ve sıcaklık için izin verilen maksimum çalışma basıncını tanımlayan bir basınç–sıcaklık değeridir. Standart; malzeme, ölçüler, toleranslar ve pressure–temperature ratings kapsamını açıklar. Yani örneğin A105 (Group 1.1) için Class 150’nin 38 °C’de ≈19,6 bar olması, aynı sınıfın her malzeme ve her sıcaklıkta 19,6 bar olduğu anlamına gelmez. Ayrıca yüksek sıcaklıklarda dış yükler ve ısıl gradyanlar sızdırmazlık riskini artırabilir.

PN nedir, PN16 ne anlama gelir?

PN (Pression Nominale) Avrupa kökenli bir sınıflandırmadır; üzerindeki sayı yaklaşık olarak 20 °C’de bar cinsinden nominal basıncı ifade eder (PN10 ≈ 10 bar, PN16 ≈ 16 bar vb.). Fakat PN de sıcaklığa ve malzemeye bağlı olarak düşebilir; bu nedenle gerçek izin verilen basınç EN 1092-1 içinde malzeme grubuna göre verilen basınç–sıcaklık tablolarından (Annex G) okunmalıdır.

Örnek: Bazı üretici tablolarında PN16 ekipman için 100 °C’de izin verilen çalışma basıncının ≈11 bar seviyesine düştüğü görülür; bu, malzeme grubuna göre değişir; o nedenle kendi projenizde mutlaka ilgili tabloya bakın.

Neden birebir dönüşüm yok?

Birincisi, tanımları farklıdır. ASME’de Class, malzeme-sıcaklık kombinasyonuna karşılık gelen bir derecelendirme eğrisidir; EN’de PN, 20 °C referanslı nominal bir değerdir.
İkincisi, malzeme bağımlılığı vardır: Karbon çelikle paslanmazın sıcaklıkla dayanım düşüşleri aynı eğriyi takip etmez.
Üçüncüsü, tablolar sıcaklığa göre basınç verir; bu nedenle “tek sayıyla” dönüştürmeye çalışmak hem teknik olarak hatalı hem de risklidir.
Piyasada “Class 150 ≈ PN16/PN20” gibi yaklaşık eşleştirme notları görürsünüz; bunlar sadece “kabaca fikir vermek” içindir, seçim kanıtı değildir.

Doğru seçim için 5 adım

Koşulları yazın: Akışkan, tasarım basıncı ve tasarım sıcaklığı.
Malzemeyi belirleyin: Karbon çelik (A105/A350), paslanmaz (F304/316) vb.
ASME tarafı: Seçtiğiniz malzeme için B16.5 pressure–temperature tablosundan izin verilen basınca bakın (ör. A105 Class 150, 38 °C → ≈19,6 bar; 93 °C → ≈17,9 bar).
EN tarafı: EN 1092-1 Annex G’de ilgili malzeme grubunun PN16 eğrisini kontrol edin; 20 °C üzerindeki sıcaklıklarda düşen izin verilen basıncı alın.
Karşılaştırın ve tamamlayın: Conta tipi (spiral sarım, grafit, RTJ), yüz tipi (RF/FF/RTJ) ve cıvata sınıflarıyla birlikte bütün olarak değerlendirin.

Sık yapılan hatalar

“Class 150 = 150 psi” sanmak; gerçekte –20…100 °F aralığında ≈285 psi (A105) olup sıcaklıkla düşer.
PN sayısını sabit kabul etmek; PN16’nın 20 °C üzerindeki izin verilen basıncını Annex G’den teyit etmemek.
Yüz tipini (RF/FF/RTJ) ve conta uyumunu ihmal etmek; bu, sızdırmazlık ve tork dağılımında problem yaratır.
Yüksek sıcaklıklarda Class 150 birleşimlerinde harici yükler/termal gerilmeleri göz ardı etmek (ASME, yüksek sıcaklıklarda sızıntı riski uyarısı yapar).

Class 150 mi, PN16 mı?

“Class 150 mi, PN16 mı?” sorusunun doğru cevabı tek bir sayıda değil, çalışma sıcaklığı + malzeme kombinasyonunun tablodaki karşılığındadır. Teklif aşamasında basınç–sıcaklık tablolarını masaya koyup (B16.5 ve EN 1092-1 Annex G), conta/yüz tipi ve civata ayrıntılarıyla birlikte okumak; montaj ve işletmede oluşacak sürprizleri önler.

PST Anatolia Çelik, bu süreci sizin adınıza sadeleştirir: proje datasheet’inizi bizimle paylaşın; akışkan, sıcaklık ve malzemeye göre B16.5 / EN 1092-1 tablolarından uygunluk karşılaştırması çıkaralım, gerekli ise yüz–conta önerisi ve termin planıyla birlikte teklif sunalım.

Referanslar

Not: Bu yazı genel yönlendirme sağlamak için hazırlanmış olup nihai ürün seçimi, proje şartnamesi, malzeme grubu, conta/yüz tipi ve civata sınıfıyla birlikte ilgili standart tablolar üzerinden yapılmalıdır.